Phân tích bài thơ Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão
Đề bài: Em hãy phân tích bài thơ Tỏ lòng của tác giả Phạm Ngũ Lão
Phạm Ngũ Lão là một danh tướng dưới đời nhà Trần, tuy không có xuất thân quý tộc nhưng với tài năng hơn người thì ông đã trở thành một trong những thân tín dưới trướng của Trần Hưng Đạo. Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông, Phạm Ngũ Lão cũng đã có những đóng góp quan trọng để làm nên chiến thắng lấy lừng. Không chỉ là một danh tướng mà Phạm Ngũ Lão còn viết văn, làm thơ, một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là Thuật hoài ( Tỏ lòng).
Phạm Ngũ Lão sinh sống trong một thời đại thật đặc biệt – thời đại nhà Trần, thời đại gắn liền với những chiến công hiển hách, hào khí đông A là một trong những nét đặc trưng của thời đại này. Sống trong thời đại ấy, ngay từ rất sớm Phạm Ngũ Lão đã thấm nhuần tình yêu quê hương, đất nước, tinh thần tự cường dân tộc. Ông cũng ý thức rõ được trách nhiệm của mình đối với sự tồn vong của đất nước. Bài thơ Tỏ lòng đã thể hiện rõ nét tình yêu nước cũng như trách nhiệm với vận mệnh đất nước.
“Hoành sóc giang sơn cáp tỉ khu
Tam quân tì hổ khí thôn ngưu”
(Dịch:
Múa giáo non sông trải mấy thu
Ba quân hùng khí át sao ngưu”
Trong hai câu thơ đầu của bài thơ, tác giả Phạm Ngũ Lão đã gợi ra tư thế của người anh hùng, đó là tư thế cầm ngang ngọn giáo với khí thế dũng mãnh, hiên ngang, áp đảo kẻ thù. “Ba quân tì hổ khí thôn ngưu” thông qua hình ảnh so sánh đầy độc đáo, tác giả đã thể hiện được sức mạnh không gì sánh được của ba quân, đây là sức mạnh có thể cuốn trôi kẻ thù, mang đến độc lập cho non sông, cho đất nước.
Hai câu thơ ngắn ngọn nhưng lại hàm súc, qua đó nhà thơ Phạm Ngũ Lão đã xây dựng thành công bức tượng đài tuyệt đẹp về hình ảnh của những người lính trong đội quân Sát Thát thời Trần.
Bản thân Phạm Ngũ Lão cũng từng là một người lính trong đội quân lừng danh ấy, nhờ sự gan dạ, mưu trí hơn người mà ông đã trở thành một chủ tướng mẫu mực lãnh đạo toàn quân. Phạm Ngũ Lão luôn sục sôi khát vọng lập công danh, được cống hiến tài năng để bảo vệ non sông, đất ước. Cũng như bao kẻ sĩ cùng thời khác, Phạm Ngũ Lão tôn thờ tư tưởng trung quân, ái quốc như nhà thơ Nguyễn Công Trứ cũng đã từng viết:
“Làm trai đứng ở giữa trời đát
Phải có danh gì với núi sông”
Gặp gỡ trong quan điểm ấy, trong bài Thuật hoài, Phạm Ngũ Lão cũng viết:
“Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu”
(Dịch:
Công danh nam tử còn vương nợ
Luống thẹn tai nghe thuyết Vũ Hầu)
Vũ Hầu được nhắc đến trong những câu thơ trên chính là Khổng Minh Gia Cát Lượng, một người quân sư tài ba bậc nhất trong lịch sử Trung Hoa thời Tam quốc. Nhờ tài cao chí lớn à Khổng Minh đã bao phen làm cho kẻ thù phải khốn đốn.
Lấy tấm gương trong lịch sử để tự soi vào bản thân mình, ta có thể thấy được ý thức lập công ở Phạm Ngũ Lão, đó là khát vọng được cống hiến tài năng. Nhắc đến Khổng Minh ở đây, tác giả như muốn nhắc nhở chính mình về “món nợ công danh”mà mình cần trả cho núi sông.
Có thể thấy được hai câu thơ sau có âm hưởng hoàn toàn khác với hai câu thơ đầy. Cảm xúc hào sảng, mạnh mẽ ban đầu dần được chuyển sang cảm xúc trữ tình với những tâm sự đầy chân thành và sâu lắng của một người anh hùng khi tự nhắc nhở về trách nhiệm của bản thân.
Qua bài Thuật hoài (Tỏ lòng) ta có thể thấy được Phạm Ngũ Lão không chỉ là một vị tướng tài ba, mưu lược dưới thời nhà Trần mà ông còn là một thi nhân với trái tim đầy nhạy cảm trước trách nhiệm của bản thân đối với đất nước.
Văn mẫu tổng hợp 
