Phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương

Phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương – Bài làm 1

Nhà thơ Y Phương tên thật là Hứa Vinh Sước, dân tộc Tày, sinh năm 1948; quê ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Ông nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội cho đến năm 1981 thì chuyển về công tác tại Sở Văn hóa- Thông tin Cao Bằng. Từ năm 1993, ông được bầu làm Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng. Thơ ông phản ánh tâm hồn chân thật, mạnh mẽ, trong sáng cùng cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi.

Lòng thương yêu con cái, ước mong thế hệ sau tiếp nối xứng đáng và ngày càng phát huy truyền thông tốt đẹp của tổ tiên, của quê hương vốn là một tình cảm cao quý của con người Việt Nam bao đời nay. Bài thơ Nói với con của Y Phương cũng nằm trong mạch nguồn cảm hứng ấy nhưng nhà thơ có cách thể hiện riêng qua lời tâm tình, nhắn gửi của người cha đối với con. Vì thế nên bài thơ có giọng điệu thiết tha, trìu mến.

Để cảm nhận được cái hay, cái đẹp của bài thơ này, chúng ta cần tìm hiểu sơ qua về cách suy nghĩ và cách bày tỏ tình cảm của người dân miền núi. Đó là cách diễn tả mộc mạc, hồn nhiên, thể hiện qua ngôn ngữ và hình ảnh thơ. Tác giả Y Phương vận dụng triệt để lời ví von, so sánh thường thấy trong thơ của các dân tộc thiểu số để thể hiện chủ đề của bài thơ Nói với con.

Mượn lời cha tâm tình với con, nhà thơ nhắc nhở về cội nguồn của mỗi con người, qua đó bộc lộ niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ và phẩm chất tốt đẹp của dân tộc mình, quê hương mình.

Bố cục bài thơ gồm hai đoạn.

Đoạn một: Từ đầu đến Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời: Con lớn lên trong tình yêu thương, nâng đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống cần lao của quê hương.

Đoạn hai : Phần còn lại : Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của dân tộc và truyền thống tốt đẹp của quê hương. Niềm mong ước thiết tha các con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy.

Với bố cục như vậy, bài thơ đi từ tình cảm gia đình rồi mở rộng và nâng cao thành tình cảm quê hương, đất nước. Từ những kỉ niệm gần gũi, gắn bó với mỗi con người mà nâng lên thành lẽ sống chung. Chủ đề của bài thơ được tác giả dẫn dắt và thể hiện rất tự nhiên, mạch lạc, tuy đậm chất riêng tư nhưng vẫn có ý nghĩa khái quát.

Tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc của quê hương đối với con cái là vô hạn. Các con lớn lên từng ngày trong tình cảm thiêng liêng ấy. Ở bốn câu thơ đầu, bằng những hình ảnh giản dị, Y Phương đã phản ánh sinh động không khí gia đình đầm ấm, quấn quýt:

Chân phải bước tới cha 
Chân trái bước tới mẹ 
Một bước chạm tiếng nói 
Hai bước tới tiếng cười.

Cách thể hiện cảm nghĩ của nhà thơ thật độc đáo. Khi đứa con chập chững biết đi, từng bước đi, từng tiếng nói, tiếng cười của con đều được cha mẹ chăm chút, nâng niu, vui mừng đón nhận. Căn nhà luôn rộn rã tiếng nói, tiếng cười.

Đứa con trưởng thành trong cuộc sống lao động cần cù của cha mẹ, trong khung cảnh thiên nhiên đẹp đẽ, thơ mộng của quê hương. Nhìn con lớn lên từng ngày, cha mẹ càng yêu thương mảnh đất chôn nhau, cắt rốn của con – mảnh đất do tổ tiên, ông bà để lại. Câu thơ bật thốt từ trái tim chứa chan nghĩa nặng tình sâu:

Người đồng mình yêu lắm con ơi !

Cuộc sống lao động cần cù và tươi vui của đồng bào dân tộc được nhà thơ miêu tả qua các hình ảnh đẹp như trong thần thoại

Đan lờ cài nan hoa,
Vách nhà ken câu hát.

Các động từ cài, ken vừa diễn tả động tác lao động cụ thể, vừa nói lên sự hòa hợp, gắn bó giữa hiện thực và lãng mạn trong đời sống vật chất, tinh thần của người vùng cao.

Rừng núi quê hương đã che chở, nuôi dưỡng nhiều thế hệ cả về tâm hồn và lối sống:

Rừng cho hoa 
Con đường cho những tấm lòng.

Chính quê hương đã tạo cho cha mẹ cuộc sống hạnh phúc bền lâu:

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới 
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.

Cha tự hào về Người đồng mình sống vất vả mà mạnh mẽ, phóng khoáng, gắn bó sâu nặng với quê hương dẫu cực nhọc, đói nghèo. Người cha mong con chung thủy với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua gian nan thử thách bằng ý chí, bằng niềm tin vững chắc:

Người đồng mình mộc mạc nhưng giàu chí khí và nghị lực. Họ có thể thô sơ da thịt nhưng không hề nhỏ bé về tâm hồn, về khí phách. Họ mong ước xây dựng quê hương ngày càng tươi đẹp. Chính những con người ấy bằng sự lao động cần cù đã tạo nên những truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc và quê hương:

Người đồng mình thô sơ da thịt,
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con,
Người đồng mình tự đục đá kè cao quê hương.
Còn quê hương thì làm phong tục.

Người cha mong muốn con phải biết ơn và tự hào với dân tộc mình, quê hương mình, để đủ tự tin đủ sức mạnh mà vững bước trên đường đời:

Con ơi tuy thô sơ da thịt 
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được 
Nghe con.

Bài thơ có bố cục chặt chẽ, cách dẫn dắt tự nhiên, giọng điệu thiết tha, trìu mến, thể hiện rõ nhất ở các câu thơ mang ngữ điệu cảm thán: Người đồng mình yêu lắm con ơi, Người đồng mình thương lắm con ơi; ở những lời tâm tình, dặn dò tha thiết: Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn, Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con, Con ơi … Nghe con. Tác giả đã xây dựng thành công những hình tượng thơ vừa cụ thể vừa có tính khái quát, mộc mạc mà vẫn giàu chất thơ, mang đậm sắc thái hồn nhiên, chân thực và gợi cảm của thơ ca miền núi.

Bài thơ dã thể hiện được điều tâm huyết nhất mà người cha muốn truyền lại cho con. Đó chính là lòng tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, với truyền thống tốt đẹp của quê Hương và niềm tin vững chắc khi bước vào đời. Qua bài thơ, người đọc cảm nhận được tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái nói chung và tình yêu quê hương sâu nặng của nhà thơ Y Phương nói riêng.

Phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương – Bài làm 2

Đã từ lâu trong nền văn học Việt Nam, nhà thơ Y Phương là một nhà thơ Tày nổi tiếng với các bạn đọc. Hiện nay ông là chủ tịch hội văn học nghệ thuật Cao Bằng. Thơ Y Phương thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy hình ảnh của con người miền núi. Bài thơ “ Nói với con” là một bài thơ rất tiêu biểu cho hồn thơ Y Phương : yêu quê hương, làng bản, tự hào và gắn bó với dân tộc mình.

Qua lời tâm sự thủ thỉ của người cha đối với con, nhà thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của con người miền núi, gợi tả tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

Đứa con sinh ra và suốt một thời thơ ấu của nó, bước đi chập chững đầu tiên của một con người thật trang trọng và cảm động. Trang trọng bởi lần đầu đứa trẻ đi bằng đôi chân của mình, còn cảm động vì nó có thể yên tâm, tin cậy trong vòng tay của mẹ của cha. Đứa trẻ ấy sinh ra trong hạnh phúc và lớn lên bằng sự đùm bọc, dìu dắt. Ngay từ những đoạn thơ mở đầu bài thơ đã thể hiện tình yêu thương và sự nâng đỡ của cha mẹ với con cái. Mở đầu bài thơ, tác giả viết:

“ Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước chạm tiếng cười”

Câu thơ tưởng như chỉ là kể, tả mà xiết bao trìu mến thân thương. Bằng những hình ảnh cụ thể ta như ngắm được bức tranh tứ bình với hình ảnh: “ chân phải, chân trái, tiếng nói, tiếng cười” của một em bé đang chập chững tập đi, bi bô tập nói. Điệp ngữ “ bước tới” cùng với động từ “chạm” làm nổi bật không khí gia đình ấm áp, hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ với đứa con thơ đầu lòng. Từng bước đi, giọng nói, tiếng cười của đứa con đều được mẹ chăm chút, nâng niu đón nhận. Và cứ thế con lớn lên trong tình yêu thương, trong sự nâng đỡ và mong chờ của cha mẹ.

Tiếp theo, là bước tương lai trưởng thành của con trong chiếc nôi của quê hương, trong nghĩa tình của làng bản:

“ Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”.

Bằng những hình ảnh cụ thể như cuộc sống bình dị, mộc mạc lại thêm những hình ảnh đẹp và thơ mộng, ta hình dung cuộc sống lao động của họ rất nên thơ với những con người cần cù, khéo léo. Quê hương hiện lên bằng ba yếu tố : rừng, con đường, và người đồng mình. Rừng, con đường tuy chỉ là những hiện tượng gỗ, đá vô tri nhưng cũng biết đem cho những thứ mà đứa trẻ cần lớn. Thiên nhiên đâu chỉ cho nguồn lâm sản quý giá mà còn cho sắc màu của hoa thơm trái ngọt. Rừng thì che chở, con đường thì mở lối con đường ấy đâu chỉ đi ngược về xuôi mà còn cho những tấm lòng bao dung nhân hậu, nhưng có lẽ đáng yêu hơn vẫn là con người xứ sở “ người đồng mình yêu lắm con ơi”. Quê hương và gia đình cùng nuôi đứa trẻ lớn lên ở chặng đường đời đầu tiên của đứa trẻ. Là cội nguồn chung đúc giúp cho đứa trẻ trưởng thành đặt chân lên con đường dài, rộng hơn kế tiếp.

Tiếp theo, bài thơ là những đức tính cao đẹp của người miền núi và mong ước của người cha đối với con. Những con người đồng mình họ không chỉ cần cù, khéo léo tài hoa mà còn có những đức tính rất đáng quý:

“ Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn”

Câu thơ bốn chữ đúc kết như một cặp câu tục ngữ đối nhau diễn tả cuộc sống dẫu vất vả bao nhiêu thì ý chí, nghị lực để vươn lên mạnh mẽ bấy nhiêu. Đó cũng là thái độ sông, nghị lực sống của dân tộc Tày cũng như của người dân Việt Nam. Qua đó người cha mong con phải có tình nghĩa với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua những gian nan thử thách.

Đoạn thơ tiếp đã đặt ra những vấn đề hệ trọng hơn, vấn đề lẽ sống:

“ Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc”

Con người lớn lên phải nhận ra hoàn cảnh.Những đá, những thung những thác ghềnh là cái khó cái bao vây. Đó là những thử thạch mà con người phải vượt qua. Ba từ “ sống” đặt ở đầu câu nối tiếp nhau không chỉ như một lời răn dạy thông thường. Nó thành kính thiêng liêng như việc giữ lửa và truyền lửa cho nhau.

Vẫn cách nói cụ thể”
“ Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con”

Thật mộc mạc, chân quê nhằm phản ánh bản chất giản dị nhưng giàu chí khí niềm tin không hề nhỏ bé về tâm hồn và nghị lực. Người cha mong muốn con phải biết tự hào về truyền thống quê hương, cần tự tin trên những con đường sắp tới:

“ Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được nghe con”

Những lời của người cha vừa toát lên tình cảm yêu thương, trìu mến và niềm tin đối với con, vừa truyền cho con niềm tự hào về quê hương và niềm tin khi bước vào đường đời.

Bằng những hình ảnh so sánh, ẩn dụ, cách dùng lối nói dân gian nhưng hơn hết là tình cảm sâu lắng của một người có tình nghĩa thủy chung với quê hương Cao Bằng. Y Phương đã biến cuộc gặp gỡ, căn dặn con thành một không khí hạnh phúc, ấm áp và vượt ra khung cảnh gia đình ấy là rừng núi quê hương thơ mộng và tấm lòng những con người dân tộc, trẻ thơ đã lớn lên trong bầu không khí tốt đẹp ấy. Bài thơ vì thế lắng đọng mãi trong ta tình cảm đằm thắm về tình cha con.

Phân tích bài thơ Nói với con của Y Phương – Bài làm 3

Y Phương là nhà thơ mang một tiếng nói riêng, rất đặc trưng cho dân tộc Tày. Thơ ông là tiếng long chân thật, gần gũi, bình dị nhưng tràn đầy tình yêu thương. Bài thơ “Nói với con” tiêu biểu cho phong cách sang tác ấy của ông. Bài thơ đi vào long người đọc một thứ tình cảm gần gũi nhưng thiêng liêng và cao quý: tình cha con. Đó là tâm sự của một người cha dành cho con, là những điều mà cha muốn thổ lộ cho con nghe, con hiểu.

“Nói với con” là lời tâm sự, thủ thỉ, trò chuyện của người cha dành cho con từ lúc con mới lọt long. Mạch cảm xúc chủ đạo của bài thơ chính là tình yêu thương, chia sẻ, gắn bó và giáo dục cho con những truyền thống tốt đẹp của dân tộc và những người xung quanh con. Với thể thơ tự do phóng khoáng, cảm xúc chân thành, mộc mạc đã khiến cho tình cảm đó càng trở nên ấm áp và thân thiết. Y Phương đã gieo vào long người đọc chất liệu đời thường rất mực thiêng liêng.

Những câu thơ đầu tiên cất lên như một lời kể chuyện thủ thỉ với con:

Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

Một bước chạm tiếng nói

Hai bước tới tiếng cười

Đứa con từ lúc lọt long đã được bao bọc, yêu thương trong vòng tay của cha mẹ. Từng ngày, từng giờ con lớn lên là từng ngày từng giờ cha mẹ mong chờ. Từ lúc con chập chững bước những bước đi đầu tiên trong cuộc đời thì cha mẹ luôn là người ở bên cạnh chứng kiến và cổ vũ. Hình ảnh “chân phải”, “chân trái”, “tiếng nói” , “tiếng cười” bình dị, gần gũi biết bao nhiêu. Một không gian ấm áp và hạnh phúc bao trùm lấy từng nhịp thơ. CUộc sống xoay vần, tình yêu thương mà Y Phương dành cho con luôn chân thành và thiết tha như vậy. Ông đã vẽ lên hình ảnh đứa con từ lúc còn bé, gieo vào con nhận thức về những tháng năm đó.

Y Phương tiếp tục gieo vào long người tình làng nghĩa xóm của người dân tộc luôn tha thiết, sâu nặng. Nhắc nhở con phải luôn nhớ về họ:

Người đồng mình thương lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm long

Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời

Những con người dân tộc mộc mạc, bình dị, chăm chỉ làm ăn, khéo léo trong mọi công việc. CUộc sống của họ hằng ngày lên rừng, làm rẫy, tất bật với rất nhiều cuộc việc. Dù cuộc sống vất vả nhưng họ vẫn gắn bó khăng khít bên nhau. Những từ ngữ “đan”, “cài” không những nói lên sự gắn bó mà còn nói lên nghĩa tình sâu nặng, khó có thể phai nhòa của những con người nơi đây. Tác giả đã gieo vào long người con mình tình cảm, cội nguồn đáng trân trọng và gìn giữ. Quê hương và những người nơi đây là điều con phải nhớ, phải gắng nhớ về họ để biết ơn và để trở thành người có ích hơn.

Kết quả của “ngày cưới” mà tác giả vẫn luôn nhớ chính là đứa con, là sinh linh bé bỏng cha mẹ luôn bảo vệ và nâng niu. Qua đây Y Phương muốn nhắn nhủ với con rằng yêu thương chính là cội nguồn của tất cả, như việc sống và tồn tại hiện nay của mỗi người.

Những người nơi đây không chỉ chăm chỉ, chịu khó mà còn có chí lớn:

Cao đo nỗi buồn

Xa nuôi chí lớn

Hai câu thơ là sự đối lập giữa cuộc sống nhiều khó khan, trắc trở nhưng đầy long quyết tâm và sự tin tưởng vào bản thân. Không phải tự dung tác giả nhắn nhủ với con điều này, ông muốn đứa con mình sau này cần phải kế thừa và phát huy đức tính tốt đẹp này.

Cuộc sống của con trong tương lai luôn có nhiều khó khan, không được bỏ cuộc, cần phải cố gắng vượt qua để trưởng thành hơn:

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh

Sống trong thung không chê thung nghèo đói

Sống như sông như suối

Lên thác xuống ghềnh

Không lo cực nhọc

Mỗi người sinh ra và lớn lên đều phải gặp rất nhiều khó khan và thử thách, nhưng quan trọng chúng ta cần phải vượt qua nó như thế nào để chiến thắng chính bản thân mình. Du là “đá gập ghềnh, nghèo đói, lên thác xuống ghềnh” thì cũng không nên từ bỏ, không nên gục ngã. Vượt qua những điều đó chính là vượt qua được bản thân mình và trở thành một người có ích cho xã hội. Điệp từ ‘sông” được đặt đầu dòng ba câu thơ khẳng định chân lý sống không gục ngã mà người cha muốn nhắn nhủ đến con trai. Đó như là một lời khuyên, lời giáo huấn chân thành để con có thể tự mình bước tiếp những chặng đường tiếp theo.

Người cha muốn nhắn nhủ đến con rất nhiều điều, để làm hành trang sau này con tự tin bước vào đời

Người đồng mình thô sơ da thịt

Chằng mấy ai nhỏ bé đâu con

Những con người dân tộc Tày tuy chân chất, mộc mạc, tuy nghèo đói nhưng ý chí trong họ luôn lớn mạnh, luôn hừng hực. Đó là nghị lực phi thường và đáng được trân trọng. Đây là điều mà người con nên trân trọng và tự hào để mai sau trở thành một người như vậy.

Những lời nói, lời nhắn nhủ của người cha chân chất, mộc mạc nhưng lại có ý nghĩa vô cùng lớn lao đối với đứa con. Gieo vào con tình yêu thương, tình quê hương và tình người tha thiết nhất.

Y Phương thực sự đã gieo vào long người đọc những tình cảm khó quên về tình cha con nghĩa nặng, về những lời dạy thiết tha. Bằng cách viết đơn giản, nhẹ nhàng, lối nói ẩn dụ đầy sâu xa Y Phương thực sự đã chiếm được trái tim người đọc.

Chủ đề: Cảm nghĩCảm nhậnchiến thắngcon đườngcon ngườicuộc sốnghiện naykỉ niệmlao độnglối sốngniềm tinNói với conphân tíchPhân tích bài thơ Nói Với Consuy nghĩThời thơ ấutự tinvăn họcviết đơnY Phương